Hvers er sök og hvers aš gjalda

Ég er ekki alveg aš įtta mig į žessu sem kemur fram ķ žessari frétt. Björgólfur segir aš markmiš einkavęšingarinnar hafi veriš aš koma meš erlent fjįrmagn inn til landsins og žaš hafi Samson hópurinn gert. Hins vegar segir hann Bśnašarbankann hafa veriš keyptan meš einhverjum "skuldasśpupeningum".

Ég man ekki betur en aš žaš hefši komiš fram fyrir einhverju sķšan aš bįšir bankarnir voru keyptir į sömu forsendum, ž.e. 30% śt og rest lįnuš, žar sem Bśnašarbankinn lįnaši Landsbankanum og Landsbankinn lįnaši Bśnašarbankanum. Hver er žį munurinn į fjįrmögnuninni.

Hins vegar ętla ég ekki aš gagnrżna žennan hįtt sem var į višskiptunum, žetta bara tķškašist į žessum tķma og gerir enn. Hins vegar er žetta spurningin um aš menn komi heišarlega fram og segi rétt frį, en reyni ekki aš skella allri skuldinni į ašstęšur eša ašra einstaklinga. Ég velti lķka fyrir afdrifum Straums, en žar held ég aš óįbyrg verslun meš hrįvöruafleišur hafi haft meira aš segja um slęma stöšu bankans og afdrif hans en įkvöršun FME.

Žaš aš halda žvķ svo fram aš einkavęšing Bśnašarbankans į sama tķma hafi veriš įstęšan fyrir einhverjum skyndilegum vexti ķ bankakerfinu, er lķka eitthvaš sem hann hefši mįtt sleppa žvķ aš koma inn į. Vöxturinn var vegna aukinnar śtlįnastarfssemi allra bankanna.

Žaš er ašeins ein įstęša fyrir žvķ aš athafnamenn sķšustu įra lögšu svona mikiš kapp į aš eignast banka. Žaš var ekki vegna žess aš žeir höfšu svo mikinn įhuga į bankastarfseminni sem slķkri, heldur vegna žeirrar einföldu įstęšu aš žarna töldu žeir sig geta gengiš ķ ótakmarkaša sjóši bankanna. Žetta var lķka įstęšan fyrir žvķ aš tryggingarfélög voru svona eftirsótt.

Žaš sorglega viš žetta allt saman er hins vegar žaš aš žessir einstaklingar viršast ekki hafa haft hugmynd um žaš hvernig bankar virka yfir höfuš, žvķ annars hefšu žeir hagaš sér allt öšru vķsi. Žessir einstaklingar blóšmjólkušu kś sem žeir hefšu meš alśš og umhyggju getaš nżtt sér til ótakmarkašrar peningaframleišslu.

Ég vil meina žaš aš žaš žurfi einstaklega vitgranna einstaklinga eša bara almennt žekkingarleysi į rekstri banka, til aš setja žį į hausinn. Žaš er lķka sömu eiginleikar sem eru žess valdandi aš almenningur, sem į engan hįtt kom aš rekstri žessara sömu fyrirtękja, skuli rukkaš um eitthvaš sem žeir bera enga įbyrgš į.

Fjįrmįlakerfiš sem viš bśum viš ķ dag byggir į misnotkun. Björgólfur var ekki stżriafl ķ žeirri misnotkun, heldur meira verkfęri. En vegna žessa stendur hann betur aš vķgi en viš hin sem žurfum aš bera meintan skaša af afleišingum kerfisins.


mbl.is Gagnrżnir einkavęšinguna
Tilkynna um óvišeigandi tengingu viš frétt

Hagvöxtur leišir alltaf til aukinnar skuldsetningar

Žaš aš skuldir skuli aukast umfram eignir, žżšir bara aš įstandiš er ekki aš batna, heldur hefur fólkinu veriš gefinn afréttari. Vandamįliš viš žaš aš gefa drykkjumanni snafs til aš slį į žynnkuna, er aš žynnkan kemur bara seinna og veršur miklu mun verri.

Žaš er alveg ótrślegt aš viš skulum nś vera aš klįra annaš įriš ķ žessu įstandi og engar raunverulegar lausnir veriš bornar fram. Almenningi hefur veriš réttur hver snafsins į fętur öšrum um leiš og athyglinni er beint aš einhverju sem ekki kemur til meš aš laga įstandiš eitt né neitt.

Žaš sorglega viš žetta allt, er aš žaš er hęgt aš laga žetta įstand į um 12 mįnušum ef raunverulegur vilji vęri til žess. Hugsiš bara til žess ef almenninlega hefši veriš unniš ķ žvķ įriš 2008 aš vinna į rót vandans, žį vęrum viš nś aš horfa upp į fyrsta įriš ķ jįkvęšum ašstęšum. Ķ stašinn veit enginn hvaš bķšur. Almenningur vonar žaš besta, en um leiš óttast mun meira hiš versta.

Vandamįliš liggur ekki ķ Magma, Icesave, verštryggingu eša einhverju öšru afleiddu įstandi nśverandi kerfis, heldur ķ kerfinu sjįlfu. Viš bśum viš fjįrmįlakerfi sem óhjįkvęmilega leišir til glötunnar.

Žaš er nefnilega žannig aš žvķ meira sem viš framleišum, žvķ meira komum viš til meš aš skulda. Žaš mun ALDREI gerast ķ nśverandi kerfi, aš almenningur og rķkiš verši skuldlaust. Ef allir hętta aš taka lįn žį mun samfélagiš stašna. Viš getum ekki einu sinni greitt upp lįnin okkar, žvķ ef viš greišum upp lįnin, žį mun ekki verša til neinn peningur og žį er bara bśiš aš borga höfušstólinn, vextirnir eru eftir. Žeir verša "innheimtir" ķ formi eignarupptöku. Žannig aš nśverandi kerfi er dęmt til aš gera almenning aš öregum og hirša eignir žeirra.

Žaš er žvķ śt frį žessu alveg óskiljanlegt aš stjórnmįlamenn skuli halda įfram aš vinna meš nśverandi kerfi, en hins vegar skiljanlegt žegar litiš er til žess hvernig rķkiš fjįrmagnar sjįlft sig og žingmenn komast į žing (ę skal gjöf gjalda). Žeir einu sem hafa hag af nśverandi kerfi eru fjįrmįlastofnanir og ašilar žeim tengdum.

Žaš er žvķ ekki skrķtiš aš rķkiš skuli hafa lagt allt ķ sölurnar til aš bjarga fjįrmįlafyrirtękjunum į kostnaš almennings. Žetta er svona svipaš og ef A brżst in til B og stelur sjónvarpinu, sem brotnar žegar A er aš stinga af frį vettvangi. Ķ dómi er B svo dęmdur til aš greiša A bętur vegna "tapsins" sem A varš fyrir žegar sjónvarpiš eyšilagšist. Žetta er nįttśrulega bara bull og engin skynsemi fólgin ķ žessu.

En til aš skżra afstöšu rķkissins og gera hana "skiljanlegri", žį er žaš žannig aš samfélagiš og rķkiš geta ekki veriš įn framleišslu fjįrmagns og žvķ įvallt vera hįš žeim sem bśa til fjįrmagniš. Žegar rķkiš hefur svo afsalaš sér fjįrmagnsframleišslunni til einkaašila, žį er ešlilegt aš rķkiš geri allt fyrir žessa einkaašila. Rķkinu er nefnilega ekki stjórnaš af samfélaginu, heldur žeim sem skaffa žvķ fjįrmagn.

Žaš į žvķ aš vera krafa almennings aš rķkiš taki aftur upp framleišslu fjįrmagnsins til hagsbóta fyrir samfélagiš.

Hér er svo hęgt aš skoša nįnar fyrirlestur um ešli fjįrmagnsins og leišir til lausnar. (sum fyrirtęki eru meš einhverskonar stillingar į kerfunum hjį sér sem hefta skošun į myndbandinu, en žį ętti fólk aš skoša žetta heima hjį sér, žvķ žetta er eitthvaš sem ALLIR verša aš kynna sér)


mbl.is Skuldir hękka meira en eignir
Tilkynna um óvišeigandi tengingu viš frétt

Hvenęr opna menn augun

Er ekki komiš nóg af žessari vitleysu. Ķ ręšu Össurar kom fram aš žetta ferli ętti aš fara fram fyrir opnum dyrum og engin leynd aš vera til stašar. Samt er haldiš įfram aš dęla ķ okkur frösum um samning og jafnvel hagstęša samninga.

Žarna spyr spęnskur blašamašur um hluti sem liggja žeim nęrri, fiskveišarnar. Össur svara ķ engu spurningunni, en segir aš viš bśum viš sérstöšu sem verši aš taka tillit til. Žį bętir Füle žvķ viš aš engar undanžįgur séu veittar frį lögum ESB.

Žaš er alveg į hreinu og hefur alla tķš legiš fyrir, aš Spįnverjar ętla sér aš komast ķ fiskinn og žaš aš viš fįum enga sérmešferš. Annaš hvort förum viš inn į forsendum ESB eša viš erum śti.

Til višbótar žessu, žį segir ķ ręšu Össurar aš Ķslendingar samžykki aš grundvalla višręšurnar į regluverki ESB, sem žżšir aš rķkisstjórnin er ķ raun bśin aš samžykkja allan pakka ESB og frekari samningavišręšur žvķ tilgangslausar.

Žaš er einfaldlega žannig aš ekki veršur samiš um neitt varanlegt, eins og ķtrekaš hefur komiš fram hjį ESB, heldur er žetta spurning um hvernig ašlögun Ķslands veršur hįttaš. Žaš er allt og sumt. Žaš er ekkert ķ poka ESB, žaš eru engin spil į hendi sem į eftir aš sżna. Žetta liggur allt fyrir og hefur gert alla tķš.

Enn einn brandarinn ķ žessu öllu er svo greinin ķ upphafi ręšurnnar, žar sem žvķ er haldiš fram aš žessi umsókn byggi į lżšręšislegri įkvöršun Alžingis žar sem Alžingi fari fram į žaš aš žessar višręšur séu hafnar. Ég ętla ekki aš fara śt ķ žaš nįnar hér, en bendi fólki bara į aš kynna sér umręšu og kosningaferliš į Alžingi, ekki sķst fréttirnar sem lįku śt į sama tķma.

En viš hverju er aš bśast af rįšamönnum sem eru aš žvinga žjóšina ķ rķkjasamband sem ekki ber viršingu fyrir lżšręšinu og byggir ķ raun alls ekki į lżšręši yfir höfuš. Er žetta ekki bara žannig aš lķkur sękir lķkan heim.


mbl.is Engar varanlegar undanžįgur
Tilkynna um óvišeigandi tengingu viš frétt

Išnašur og ESB

Helstu stušningsmenn ESB ašildar hafa löngum komiš frį samtökum išnašarins, enda eins og segir ķ fréttinni, žį er ESB ašild og upptaka euro gamalt barįttumįl žeirra.

Hins vegar veltir mašur fyrir sér ķslenskum išnaši ķ dag.

Žegar ég var yngri aš įrum, žį var heljarinnar fyrirtęki ķ nįgrenninu sem hét Héšinn. Ķ dag er žetta fyrirtęki ekki lengur meš starfstöš į sama staš, reyndar held ég aš žaš sé ekki meš neina starfstöš yfir höfuš. Svo vann ég eitt sinn hjį fyrirtęki sem hét Kassageršin og var heljar framleišandi į kössum. Ég ętla ekki aš halda žvķ fram aš EFTA eša EES ašild hafi breytt einhverju um rekstur žessara félaga, en mér liggur forvitni aš vita hvernig išnaši sé hįttaš nśna.

T.d. langar mig aš vita hvaš séu margir fataframleišendur į Ķslandi, žį į ég ekki viš félögu sem eru skrįš į Ķslandi og framleiša föt t.d. ķ austur Evrópu. Ef viš lķtum į 66 noršur, sem er stórt ķslenskt fataframleišslu fyrirtęki, hvaš vinna margir viš fatagerš į žeirra vegum į Ķslandi og hvaš er žaš stór hluti heildar framleišslunnar?

Aušvitaš getur minningin truflaš mann og allt litiš betur śt ķ "den", en ég get ekki annaš en hugsaš til žess aš žaš hafi veriš meiri innlendur išnašur og fjölbreyttari žį en nś.

Svo veltir mašur fyrir sér hver veršur framtķšin innan ESB.


mbl.is Fagna samžykkt rįšherrarįšsins
Tilkynna um óvišeigandi tengingu viš frétt

Hagsmunir einstaklinganna ķ samfélaginu

Einstaklingar bśa ķ samfélögum vegna žess aš žeir telja hag sķnum betur borgiš innan žeirra en utan. Komi hins vegar til žess aš einstaklingarnir sjį ekki lengur hag sķnum borgiš innan samfélagsins, žį er óumflżjanlegt aš samfélagiš mun lišast ķ sundur og aš einstaklingarnir leiti leiša til aš skapa nżtt samfélag, eša ašlagast nżjum samfélögum žar sem žeir telja hag sķnum betur borgiš.

Rķkisstjórnir (stjórntęki samfélagsins) geta ekki veriš įn fjįrmagns. Vegna žessa, žį er sérhver rķkisstjórn hįš žeim ašilum sem sjį um fjįrmagnsframleišsluna. Rķkisstjórn getur žvķ aldrei veriš sjįlfstęš eša įn įhrifa frį žessum ašilum og munu allar ašgeršir rķkisstjórnarinnar leitast viš aš gęta hagsmuna žeirra, žvert į hagsmuni einstaklinganna innan samfélagsins. Frelsiš nęr žvķ ekki lengra en ašgengiš aš fjįrmagnsframleišslunni.

Žaš er žvķ lķfsnaušsynlegt öllum samfélögum aš fjįrmagnsframleišslan sé ķ höndum samfélagsins sjįlfs, en ekki einstaklinga innan žess eša utan og sem bera ekki samfélagslega įbyrgš.

Hér er myndband af fyrirlestrir sem ég hélt 23. jśnķ sl og allir hęttu aš horfa į og bendir į orsök įstandsins og leišir til lausnar.


Veršum aš žekkja orsökina og vinna į henni

Hér er myndband af fyrirlestri frį 23. jśnķ sl og ęttu allir aš kynna sér myndbandiš.

http://www.umbot.org/fundur/myndband_af_fundi_umbothreyfingarinnar_23_juni_2010


Mikilvęgi hlutanna

Žaš er ótrślegt til žess aš hugsa aš rķkisstjórnin, sem ķ öšru oršinu hrópar į ašhald og nišurskurš naušsynlegrar žjónustu, skuli ķ hinu vera aš hringsóla um Evrópu ķ višleitni sinni til aš sękja um ašild aš einhverju sem fįir Ķslendingar vilja nokkuš meš aš hafa, kostandi rķkiš milljarša. Er ekki einhver bilun hér ķ gangi.

Fyrir žį sem vilja gagnrżna žį sem ekki eru fylgjandi ašild aš ESB, žį vil ég bera fram eftifarandi įšstęšur fyrir žvķ afhverju ég er persónulega žeirrar skošunar aš viš sem žjóš höfum ekkert žangaš inn aš gera.

  1. Afsal fullveldis. Žetta er einhver helsta įstęšan fyrir žvķ aš ég tel aš viš eigum aš halda okkur frį ESB. Sś fullyršing stušningsmanna ESB aš žetta sé styrking į fullveldinu er ekki bara bull heldur dęmi um fįvisku, ef žeir virkilega trśa henni sjįlfir. Žegar reynt er aš fęra rök fyrir žvķ aš žetta sé ekki fullveldisafsal, žį er žaš gert meš annarri spurningu, eru Frakkland, Spįnn og önnur ESB rķki ekki fullvalda, "engum dytti ķ hug aš halda slķku fram". Svona til aš skjóta žetta nišur, žį vil ég halda žvķ fram aš žessi rķki séu ķ raun ekki fullvalda, žó žvķ sé haldiš fram į hįtķšarstundu. Hvernig skżri ég žaš (fyrir utan aš hafa heyrt žessu fleygt fram af ķbśum ESB):
    1. Afsal fjįrręšis. Meš kröfum ESB um aškomu aš stjórnun fjįrmįla, skattlagningu og slķku vegna aškomu aš euro samstarfi, žį eru rķkin ķ raun ekki sjįlfstęš. Žau hafa ekki sambęrilegan sveigjanleika og önnur rķki meš sjįlfstęšan gjaldmišil, Eystrasalstlöndin, Ķrland og Grikkland eru gott dęmi um žetta. žegar svo lönd eins og Portugal eru žvinguš til aš taka lįn meš 5.5% vöxtum til aš lįna öšru rķki meš 5% vöxtum, žį sżnir žaš bara aš žau hafa ekki einu sinni frelsi yfir skuldsetningum sķnum. Žau eru föst.
    2. Afsal forręšis utanrķkismįla. Meš nżjum rįšherra utanrķkismįla (ein fyrsta rįšherrastašan innan ESB) hefur veriš fest ķ gildi ein af helstu įherslum Lissabon sįttmįlans, sameiginleg utanrķkisstefna ESB. Žessu fylgir aš ašildarķkin MEIGA EKKI taka sjįlfstęša afstöšu, žau verša aš fylgja lķnunni frį ESB. Žetta er įstęšan fyrir "undarlegum" įkvöršunum "vinažjóša" okkar į noršurlöndunum, žegar kemur aš afstöšu til okkar. Žetta ber mešal annars meš sér kröfu Žjóšvera, eša "vinsamleg tilmęli" til tilvonandi ašildarķkis um aš vinna gegn hagsmunum okkar innan hvalveiširįšsins. Meš inngöngu veršum viš aš gangast undir įkvaršanir ESB ķ utanrķkismįlum, hvort sem žaš hentar okkur eša ekki.
    3. Afsal réttarins til lagasetningar. Inngöngu ķ ESB fylgir afsal til lagasetningar, lagasetningar sem nęr til sķfellt fleiri atriša og mun verša algilt meš fullnustu Lissabon sįttmįlans. Ef ķslensk lög stangast į viš ESB lög, žį munu ESB lög gilda. EES samningurinn hefur aš vķsu tekiš af okkur mikiš af lagasetningaréttinum, en viš höfum žó enn möguleika į aš setja žau lög sem viš teljum henta okkur. Ašild aš ESB gerir žetta aš engu.
  2. Afsal aušlinda. Alveg sama hverju er haldiš fram, žį vilja Spįnverjar og Englendingar komast yfir fiskimišin okkar og žaš mun ekki vera hęgt aš stöšva žaš, komi til ašildar. Allt tal um varanlegar undanžįgur er merki um žekkingarskort, hreina óskhyggju, eša eitthvaš žašan af verra. Meš Lissabon sįttmįlanum kemur svo möguleiki ESB til aš taka yfir aušlindir ef žaš er vegna hagsmuna sambandsins. Žetta er įhugavert aš hafa ķ huga žegar Ķsland er tališ bśa yfir einhverjum mestu vatnsbirgšum ķ Evrópu og vatnsskortur er nęsta višvarandi ķ sumum löndum sambandsins. Žeir sem vilja halda öšru fram, skulu bara horfa til annarra samninga og yfirlżsinga frį Brussel. Žaš er ekki samiš um undanžįgur viš inngöngu, bara ašlögun.
  3. Krafan um aš viš göngum aš kröfum Breta og Hollendinga. Žaš veršur aldrei samiš viš žessi lönd svo lengi sem viš ętlum inn ķ ESB. Žeir segja borgiš į okkar forsendum, sama hversu fįranlegar sem žęr eru. Žegar svo Össur segir žetta vera frasa til innanlandsnotknurnar og žeir geti hvort eš er ekki stoppaš okkur inn žar sem viš höfum svo marga "vini" žarna inni, žį er žaš vottur um žekkingarleysi Össurar eša bara hreinar lygar. Žaš er einfaldlega žannig aš ÖLL rķkin verša aš samžykkja ašild, žannig aš Breta eša Hollendingar geta einir og sér stoppaš okkur af. Žannig aš viljum viš inn VERŠUM viš aš leggjast ķ svašiš. Verši gengiš af framsettum kröfum Breta og Hollendinga, žį mun Ķsland aldrei bķša žess bętur og ENGINN hagur af sambandinu mun nokkurn tķma bęta okkur žaš upp. Hręšsluįróšur, nei bara stašreynd.
  4. Engin lausn ķ žessu fólgin. Jafnvel nśna hafa ESB ašildarsinnar fariš aš višurkenna žaš aš ķ ašild felist engin galdralausn. Žaš er alveg rétt, nema žetta er ekki bara spurning um galdralausn, heldur bara einfalda lausn. Hśn er ekki heldur til stašar. Til aš viš getum tekiš upp euro, žį veršum viš aš vera bśin aš leysa öll žau "vandamįl" sem viš viljum aš euro ašild leysi. Žannig aš til aš geta tekiš upp euro, žį veršum viš aš sżna fram į aš viš žurfum ekki aš taka upp euro, hversu vitlaust er žaš. Žvķ hefur veriš hent fram aš meš inngöngu ķ ESB žį fįum viš žaš fjįrhagslega ašhald sem viš žurfum, en žegar bent er į Grikki, žį er sagt aš žaš sé ekki neitt fjįrhagslegt ašhald innan ESB, menn verša nś aš įkveša sig hvort er. Einnig er vķsaš til žess aš viš losnum undan heimskum stjórnmįlamönnum, en er betra aš vera undir hugsanalausum bjśrókrötum ķ Brussel sem gęti ekki veriš meira saman um hvaš veršur um okkur hér lengst ķ r....... Žeir hafa hvort eš er fengiš yfirstjórn hafsvęšisins og ašgang aš aušlindunum. Žurfa ekki meira.

Sem sagt żmislegt, en ķ grunninn žessi spurning. Einstaklingur sem ekki ręšur fjįrmįlum sķnum, ręšur ekki viš hverja hann vingast, getur ekki įkvešiš hvaš sé rétt eša rangt (hefur ekki įhrif į žaš sem ręšur lķfi hans) getur hann talist frjįls einstaklingur. Žaš sama į viš um rķki, geta žau talist fullvalda ef žau rįša ekki fjįrmįlum sķnum, utanrķkisstefnu eša lagasetningu. Ķ mķnum huga er žetta ekki flókiš.

Viš höfum annaš og mikilvęgara viš tķmann og fjįrmagniš aš gera en aš standa ķ žessari inngöngu.


mbl.is Ręddu um skipulag ašildarvišręšna
Tilkynna um óvišeigandi tengingu viš frétt

Hver gręšir?

Žaš er ótrślegt aš sjį rįšherran reyna aš réttlęta varnir sķnar gagnvart fjįrmįlafyrirtękjunum.

Žaš er talaš um aš lįnžegar gręši, jafnvel ótępilega. Žaš er talaš um aš einhver verši aš standa undir tapi fjįrmįlafyrirtękjanna og svo eru minnst į aš erlendir vextir geti ekki stašiš eftir. Skošum žetta ašeins betur.

Lįnžegar gręša. Ég get ekki séš aš ašili sem fęr lįnaša 1.000.000,- krónur og borgi til baka 1.000.000,- krónur plśs vexti, sem eru mišaš viš 3% 30.000,- krónur fyrsta įriš, en fara svo reyndar lękkandi, sé aš gręša. Gefum okkur aš lįniš borgist ķ einni afborgun į įri og afborgunin sé 100.000,- krónur, žį greišir viškomandi um 160.000,- krónur ķ vexti į tķmabilinu. Hann borgar sem sagt samtals um 1.160.000,- krónur fyrir 1.000.000,- krónu lįn. Ég sé ekki hvernig hann gręšir į žessu. Mįliš er aš hann borgar bara minna en hann hefši ella gert og fjįrmįlafyrirtękiš gręšir minna en gert var rįš fyrir.

Einhver veršur aš standa undir tapi fjįrmįlafyrirtękjanna. Hvaša tapi, er žaš hugsanlega mismun į lįnakostnaši žeirra sjįlfra (innkaupsverši) og endurgreišslum (söluverši). Ef ég rek verslun og kaupi inn vöru į 100.000 og sel meš ólöglegri įlagningu į 200.000,- krónur, sem ég verš svo aš lękka endursöluveršiš į ķ 90.000,- žį myndi enginn halda žvķ fram aš rķkiš ętti aš styrkja mig um mismuninn. Ég yrši bara aš borga. Žegar viš svo skošum žetta betur, žį er endurgreišslukrafan tilkomin vegna pappķrshagnašar, sem ķ raun er ekki raunverulegur fyrr en hann er innleystur meš uppgreišslu lįnsins. Žaš gerir enginn kröfu til žess aš rķkiš styšji viš bakiš į hlutafjįreiganda sem "veršur fyrir žvķ" aš gengi hlutabréfa hans lękkar. Mašur sem kaupir bréf į genginu 100, sem hękka svo ķ 200 įšur en žau fara nišur ķ 150, getur ekki gert kröfu til rķkisins um aš žaš borgi mismuninn. Hann er heldur ekki bśinn aš tapa neinu, hann gręšir bara minna en ella. Žaš er einfaldlega ekki hęgt aš gera kröfu til žess aš rķkiš styrki "glatašan" pappķrshagnaš fyrirtękja. Enginn žarf aš standa undir žessum leišréttingum, enda enginn raunverulegur peningur į feršinni.

Erlendir vextir geta ekki stašiš. Hvaša erlendu vextir? Žetta hafa sżnt sig vera vextir į ķslenskar krónur og žį geri ég rįš fyrir aš žetta séu ķslenskir vextir. Žaš segir hvergi aš vextir ķ landinu žurfi aš vera žeir sömu og Sešlabankinn gefi śt. Žaš er ekkert sem bannar aš žeir séu lęgri og svo, meš vķsan til yfirdrįttavaxta, žį er ekkert sem segir aš žeir geti ekki veriš hęrri. Allt tal um aš žetta séu śtlenskir vextir, er bara til aš villa um fyrir fólki og lįta žaš halda aš žaš sé ķ lagi aš vaša yfir fólk į skķtugum skónum.

Ef samrįš rķkisvaldsins og fjįrmįlafyrirtękjanna veršur til žess aš samningarnir verši taldir ólöglegir ķ heild sinni, žį er aš mķnu viti görningurinn į bak viš žį brostinn. Žaš er aš segja, eftir standa engin lįn og žaš sem var sett į móti, er afhent lįnastofnuninni. Žaš er ekki hęgt aš lögleiša ólöglegan gjörning meš žvķ aš breyta honum einhliša. žaš eru tveir ašilar aš žessum gjörningi og žeir žurfa bįšir aš samžykkja. žetta veršur žį žannig aš lįnžegi sem fékk bķlalįn, getur įkvešiš aš samžykkja nżjan samning eša skila bķlnum įn nokkurra frekari skuldbindinga.

Ef fjįrmįlafyrirtękin geta bara mótmęlt dómum og fengiš rķkisvaldiš ķ liš meš sér til žess aš žurfa ekki aš una dómi, žį geri ég žį kröfu til rķkisvaldsins aš žaš sżni janfręši og taki upp hanskann fyrir ašra glępamenn sem neyta aš una dómi. Žaš hlżtur aš eiga jafnt yfir alla aš ganga, ekki satt?


mbl.is Fjarstęšukennd nišurstaša
Tilkynna um óvišeigandi tengingu viš frétt

Eitthvaš ekki aš passa saman

Žaš er ótrślegt aš sjį hvernig sumir hugsa, eša ekki. Hvernig formśla er til dęmis notuš til aš finna śt žetta: 

Žaš er ekki sanngjarnt aš skuldari losni viš aš borga skuld sķna

vegna žess aš žį žarf nęsti mašur aš borga hana

Ef einhver skuldar mér pening og losnar einhvern vegin viš aš borga skuldina, žį rukka ég bara ekki nęsta mann.

Og svo žessi hérna:

Žeir sem žau tóku hagnast verulega (vonandi) mišaš viš aš bera gengisfalliš, en geta ekki vęnst žess aš lįnin nįnast falli nišur – eša meš öšrum oršum aš aš ašrir Ķslendingar borgi žau, meš auknum sköttum eša minni velferšaržjónustu eša skertum lķfeyri

Hvar er lógķkin ķ žessu. Ķ fyrsta lagi er enginn aš hagnast, žaš aš borga minna en śtlit var fyrir er ekki hagnašur heldur lęgri greišsla. Žetta er svona svipaš og aš fara į śtsölu og kaupa eitthvaš į 1000 kall sem kostaši 2000 fyrir og halda žvķ svo fram aš um sé aš ręša 1000 kall ķ hagnaš. Žetta er kostnašur upp į 1000 kall, žaš er enginn gróši fyrir kaupanandann. Žaš er hugsanlega hęgt aš segja aš hann hafi sparaš sér 1000 kall, ef um er aš ręša vöru sem hann varš aš kaupa hvort eš er.

Ķ öšru lagi er žaš ekki žannig aš lįnin "nįnast falli nišur". Viškomandi lįntaki mun alltaf greiša höfšustól lįnsins og žegar svo vextir koma til višbótar, žį er hann aš borga lįniš og meira til.

Ķ žrišja lagi aš ašrir borgi lįnin meš auknum sköttum eša minni velferšaržjónustu, hvernig? Er hann žį aš segja aš fyrirtękin geti bara sett į skatt til aš innheimta einhvern mismun sem reiknašur var vegna ólöglegra skilmįla? Eša er hann aš vķsa til einhvers plotts hjį stjórninni aš ętla aš greiša fjįrmįlafyrirtękjunum žennan mismun og rukka okkur svo ķ formi skatta?

Žetta er ósköp einfallt. Samningarnir gilda aš frįtöldu įkvęši um gengisvišmiš. Žannig aš eftir stendur höfušstóll og vextir samkvęmt samningi. Allar breytingar eša monkey fix eru bara til aš ógilda samninginn ķ heild sinni.

Hvaš varšar réttlęti til handa žeim sem eru meš einföld vķsitölulįn, žį er bara aš taka til hendinni og laga stöšu žeirra. Žaš er ekki flóknara en žaš.

Žaš er alveg ótrśleg įrįtta sumra aš vilja halda įstandinu žannig aš allir hafi žaš slęmt, ķ staš žess aš vinna til žess aš allir hafi žaš gott.


mbl.is Vill verštryggingu į lįnin
Tilkynna um óvišeigandi tengingu viš frétt

Alltaf spurning um veršlagningu

Allt ferliš ķ sambandi viš ESB ašild er aš sżna sig vera meira og meira spurning um veršlagningu. Hvaš žurfum viš aš greiša fyrir ašild?

Fyrir Icesave var žetta spurningin aš greiša fyrir ašildina meš afsali fullveldis og ašgengi aš aušlindum.

Nśna hefur hins vega Icesave bęst ķ körfuna og gert hana frekar dżra. Meš samžykkt Icesave, eins og Bretar og žį sérstaklega Hollendingar hafa rętt mįlin, žį mun ašgöngumišinn verša svo dżr aš hępiš er aš hugsanlegir kostir muni aldrei vinna į móti honum.

Nś er žvķ haldiš fram aš Icesave sé skilgreint sem deilur Ķslendinga og svo Breta og Hollendinga. Hins vegar vilja menn nś meina aš Hollendingar hafi fengiš ašrar žjóšir meš sér ķ aš skilgreina žetta sem Ķsland versus ESB. Žaš er reyndar ekki ólķklegt žvķ samkvęmt Lissabon sįttmįlanum, žį eru ašildarķki ESB ekki meš sjįlfstęša utanrķkisstefnum og geta žvķ strangt til tekiš ekki veriš meš sjįlfstęša skošun į mįlinu.

Ef viš gefum okkur hins vegar aš žaš sé ekki rétt, žetta meš sameiginlega afstöšu gegn okkur, žį eru reglur ESB einfaldlega žannig aš ÖLL rķkin verša aš samžykkja nżja mešlimi. Žannig mun Holland varla samžykkja okkur inn nema viš greišum Icesave og žvķ er Icesave óhjįkvęmilega hluti af verši ašgögnumišans.


mbl.is Eining ESB ķ Icesave-deilunni
Tilkynna um óvišeigandi tengingu viš frétt

Kynning į nżju fjįrmįlakerfi

Žrišjudaginn 15. jśnķ kl. 20:00 veršur haldinn fyrirlestur į vegum Umbótahreyfingarinnar ķ Höfšatśni 12, žar sem kynntar verša hugmyndir aš nżju fjįrmįlakerfi. Umbótahreyfingin telur nżtt fjįrmįlakerfi einu raunhęfu leišina til aš binda enda į nśverandi įstand meš raunverulegum lausnum.

Nśverandi fjįrmįlakerfi getur aldrei oršiš til neins annars en aukinnar skuldsetningar almennings og rķkis meš žeim afleišingum aš raunveruleg vęršmęti leita į hendur sķfellt fęrri einstaklinga og félaga.

Ört stękkandi hópur einstaklinga er farinn aš gera sér grein fyrir žvķ hvernig nśverandi fjįrmįlakerfi virkar og aš almenningur muni aldrei nį aš vinna sig śr skuldsetningunni innan žess kerfis. Hins vegar hefur lķtiš veriš bošiš upp į raunverulegar lausnir hvaš varšar nżtt fjįrmįlakerfi.

Frį žvķ į įrinu 2009, hefur Umbótahreyfingin veriš aš benda į lausnir varšandi nżtt fjįrmįlakerfi. Margir hafa tekiš jįkvętt ķ žęr hugmyndir sem félagiš stendur aš og er kominn tķmi til aš žessum hugmyndum verši komiš į framfęri viš almenning.

Ašstandendur Umbótahreyfingarinnar hvetja žvķ alla sem įhuga hafa į raunverulegum lausnum į žvķ įstandi sem hér rķkir, aš męta ķ Höfšatśn 12 į Žrišjudaginn og kynna sér žęr hugmyndir sem žar verša kynntar.


Žetta skżrir allt ...

eša žannig.

Ef žessi frétt er skošuš ašeins, žį er hśn hrein snilld. Byrjum į fyrirsögninni, Dow Jones hękkaši. Vķsitalan hefur ekki veriš lęgri į įrinu og ķ raun er žetta lęgsta gildi sķšan ķ byrjun nóvember ķ fyrra. Žess utan žį er vķsitalan komin nišur fyrir 10.000 stig og žaš er mjög erfitt sįlręnt séš fyrir markašinn. Dow Jones er žvķ ekki aš hękka, nema ķ örmynd, heildar stefnan er enn nišur į viš.

Svo skulum viš skoša tilvķsunina ķ Bernanke, en hann į aš hafa sent frį sér einhvern vķsdóm sem jók traust allra nema tęknistrįkanna. Žetta hefur ekkert meš hann aš gera ķ sjįlfu sér. Markašurinn er ķ molum og hefur veriš aš hrynja sķšustu vikur, nokkuš sem hefur veriš fyrirsjįanlegt ķ marga mįnuši. Alveg óhįš fréttum.

Dow Jones er nżsmolliš nišur fyrir 10.000 stigin og žaš er mjög erfitt sįlręnt séš. Žannig aš žaš er ešlilegt aš žaš sé komiš hik ķ falliš. Hvort markašurinn sé aš nį sér mį svo deila um, en ķ mķnum huga, žį er žetta bara tķmabundin bišstaša og falliš mun halda įfram eitthvaš lengra. Žaš er ekkert sem segir meš aš žetta sé bśiš.

Aušvitaš vęri óskandi aš žetta įstand vęri aš taka enda, en telja menn žaš mögulegt žegar litiš er til žess aš engin rķki eru aš gera neitt raunhęft til aš snśa viš žróuninni. Heldur er hjakkaš ķ sama farinu, bönkunum reddaš į mešan fariš er er fögrum oršum um žaš hvaš ętlunin sé aš hjįlpa fólki.


mbl.is Dow Jones hękkaši
Tilkynna um óvišeigandi tengingu viš frétt

Aš lina žjįningar meš meiri kvöl

Ég ętla svo sem ekki aš skjóta žessa hugmynd algerlega ķ kaf, enda kannski skįsti skattapakkinn til žessa, žar sem žetta veršur skattlagt hvort eš er sķšar.

Hins vegar finnst mér žetta alveg ótrślegur skortur į hugsun, žessi skattlagningaįrįtta. Allt žetta er gert til aš "lina žjįningar" rķkissjóšs.

Žaš er hins vegar ekki veriš aš lina eina eša neina žjįningu meš žessu, žaš er bara veriš aš breyta henni. Barsmķšum er skipt śt fyrir stungur, eša eitthvaš įlķka.

Žaš er ótrśleg hugsanavilla fólgin ķ žessari hegšun. Rķkiš er į fullu aš skattleggja landsmenn svo žaš geti tekiš lįn hjį fjįrmįlastofnunum, fjįrmįlastofnunum sem svo bśa til peninginn śr engu og lįta rķkiš hafa gegn greišslu vaxta.

Rķkisstjórnin į aš hętta žessari vitleysu strax og fara aš bśa til žessa peninga sjįlf og hętta aš borga einhverjum öšrum fyrir aš gera žaš.


mbl.is Hugmynd Lilju gęti oršiš ofan į innan VG
Tilkynna um óvišeigandi tengingu viš frétt

Byrjaši reyndar 4. maķ

Eins og žeir sem lįsu žaš sem ég skrifaši 4. maķ sįu, žį benti ég į aš lķklega vęri "nišurgangur" vęntalegur į bandarķska markašnum. Ekki vil ég meina aš ég hafi séš svona rosa stökk eins og varš ķ dag, en žetta kemur mér ekki į óvart.

Bandarķski markašurinn hefur veriš aš sżna veikleikamerki nśna ķ nokkra mįnuši og ķ žessari viku byrjaši hann aš hökkta ķ uppganginum sem veriš hefur. Žegar svoleišis gerist, žį žarf ekki nema örlitlar fréttir eša "mistök" til aš setja allt śr skoršum. Aš ętla nś aš leita aš einhverjum sökudólg er bara śt ķ hött. Markašurinn fór ekki svona vegna mistaka. Hann fór svona vegna žess aš menn eru į nįlum. Hefndaržorsti žeirra sem töpušu ķ dag mun hins vegar krefjast blóšs og žį er einhver óheppinn "skrifstofublók" best til žess fallinn aš gefa žaš blóš.

Hins vegar gęti žetta veriš blessun ķ böls lķki, en hugsanlega er markašurinn bśinn aš fį žaš hressilega kęlingu aš hann gęti nįš sér ašeins į strik, žó lķklega verši žaš tķmabundiš.

Morgun tradin eru byrjuš (of langt aš skżra žaš nś, hvernig verslun į morgun er byrjuš ķ dag), en hśn opnaši S&P500 vķsitöluna ķ 1.124,30 (į framvirkum markaši) og hefur hśn falliš sķšan, en er reyndar žegar žetta er skrifaš, aš skrķša śr 1.113,60 ķ 1.118,30 stig, svo žaš er hugsanlegt aš hśn nįi sér ķ nótt og fram eftir degi į morgun.

Hins vegar var vķsitalan aš nįlgast stušningssvęši sem er ķ kringum 1.140 stig įšur en hśn hrundi nišur og žvķ spurning hvort hśn nįi žar uppfyrir. Nś er žetta ekki lengur stušningur heldur višnįm og gęti žaš oršiš erfitt višureignar. En meš markašinn svona strektann, žį mį ķ raun bśast viš hverju sem er.

Haldi taugaveiklunin hins vegar įfram, enda helgi framundan og margir hugsanlega farnir aš huga aš skjóli fyrir helgina, žį mį bśast viš aš bandarķski markašurinn falli hratt. Hann hefur veriš keyršur įfram af jįkvęšum vęntingum, sem ekki hafa allar gengiš eftir og žvķ stendur hann į veikum grunni ķ dag.

Žaš sem mun fylgja hruni į bandarķska markašnum, er slęm įkoma į žeim breska. Eflaust veršur erfiš staša breska markašarins heimfęrš undir erfišar stjórnarmyndunarvišręšur, sé eitthvaš aš marka śtgönguspįr.

Ég segi bara enn og aftur, viš Ķslendingar erum lķklegast aš koma hvaš best śt śr žessu bulli sem er aš naga inniviši alžjóša fjįrmįlakerfisins.


mbl.is Mistök ķ višskiptum sennilegasta skżringin
Tilkynna um óvišeigandi tengingu viš frétt

Bandarķkin ķ óvissu lķka

Eflaust į einhver eftir aš finna góša įstęšu fyrir žvķ aš žessir markašir séu aš taka žessa dżfu. Hins vegar er spurning hvort ekki megi lķta til bandarķska markašarins ķ von um skżringu.

Bandarķska S&P500 vķsitalan hefur veriš aš skrķša upp sķšan hśn botnaši ķ "kjölfar" lausafjįrkrķsunnar. Hśn er nś gengin til baka rétt rśmlega 50% af žvķ sem hś féll og žvķ į viškvęmum staš. Žegar svo višskiptin sķšustu daga eru skošuš, žį eru žau aš sżna mjög įhugaverša mynd. Žar mį sjį aš lęgsta verš hefur hękkaš og hęsta verš lękkaš milli daga.

c_documents_and_settings_jon_my_documents_my_pictures1_sp500daily20100504.pngŽetta myndar fleyg sem er farinn aš žrengjast mjög. Slķkir fleygar hafa žį įrįttu aš verš springur venjulega upp eša nišur af honum og žį veršur venjulega um verulegt stökk aš ręša. Spurningin er bara nśna, ķ hvora įttina springur fleygurinn.

Žegar markašurinn er skošašur sést aš hękkunin sem hefur įtt sér staš, er aflķšandi. Ž.e. krafturinn ķ henni er farinn aš minnka og "lķnan" upp sveigir til hęgri.

Žaš er žvķ spurning hvort bandarķski markašurinn sé aš fara aš taka į sig eina dżfuna enn og žį veršur forvitnilegt aš vita hversu djśp sś dżfa veršur.

Ég hef talaš um žaš nś um nokkurt skeiš aš bandarķski markašurinn sé aš fara aš taka einhverja dżfu og spurning hvort nśna sé komiš aš henni. Hins vegar į markašurinn žaš til aš bregšast öndvert viš žaš sem mašur įtti von į, en samt, ég held aš nś sé hęttan nokkur į dżfu.

Višbót 5. maķ kl. 10:59
Eftir aš žessi fęrsla var rituš, žį sprakk markašurinn nišur og féll verulega. Nśna er markašurinn ķ įkvešinni botnbarįttu žar sem hann er aš reyna aš koma ķ veg fyrir frekara fall. Hins vegar į hann ķ erfišleikum meš aš vinna sig upp. Spurningin er nśna hvort žessi "kęling" į markašinum sé nóg, eša hvort hann gefi eftir og falli frekar. Ég tel nokkrar lķkur į žvķ, en vil samt fylgjast meš hvaš gerist ķ dag. Stundum gerast kraftaverk.


mbl.is Órói į evrópskum mörkušum
Tilkynna um óvišeigandi tengingu viš frétt

« Fyrri sķša | Nęsta sķša »

Innskrįning

Ath. Vinsamlegast kveikiš į Javascript til aš hefja innskrįningu.

Hafšu samband